Yangi O‘zbekistonda inson huquqlarini himoya qilishning qonunchilik bazasi mustahkamlanmoqda
YANGI O'ZBEKISTON XALQARO TABABUSLARI
Bugungi kunda BMT Barqaror rivojlanish maqsadlarini amalga oshirish, raqamli transformatsiyani rag‘batlantirish, davlat xizmatlarini ko‘rsatishda innovatsion yechimlarni qo‘llash, davlat boshqaruvi institutlari faoliyati samaradorligini tubdan oshirish bo‘yicha ilg‘or xalqaro tajriba almashish har qachongidan ham dolzarb ahamiyat kasb etmoqda.
2025-yil mart oyida Bosh kotib BMT ishini oʻzgartirishga – yuqori samaradorlik imkoniyatlarini aniqlashga, mandatlarni amalga oshirish tartibini koʻrib chiqishga, potentsial tarkibiy oʻzgarishlarni va Birlashgan Millatlar Tashkiloti tizimidagi qayta qurish dasturlarini oʻrganishga qaratilgan BMT-80 tashabbusini boshladi.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish davlatlarga murojaat qildi: "Biz mukammal sharoitlarni kuta olmaymiz. Endi biz xalqaro hamkorlikni yanada kengroq, adolatli va inklyuziv qilish uchun yangilash va isloh qilish bo'yicha birinchi qat'iy qadamlarni qo'yishimiz kerak". Yangi O‘zbekiston Bosh kotibning xalqaro tinchlik va barqarorlikni ta’minlash, BMT va uning asosiy institutlarini zamonaviy voqelikka moslashtirish bo‘yicha isloh qilish tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlaydi. So‘nggi yillarda BMT bilan hamkorlik misli ko‘rilmagan darajada bo‘lib, 160 ta qo‘shma dastur va loyihalar muvaffaqiyatli amalga oshirilmoqda. Birgina joriy yilning o‘zida tashkilotning asosiy tuzilma va institutlari, jumladan, BMT-Habitat va YUNISEF rahbarlari O‘zbekistonga tashrif buyurdi, Toshkentda BMT Ayollar tashkilotining vakolatxonasi ochildi. Biz BMTning barcha tuzilmalari faoliyatida faol ishtirok etamiz. 2021-2023-yillarda Inson huquqlari bo‘yicha kengash, 2024-yilda EKOSOS, XMT boshqaruv organi va Inson huquqlari qo‘mitasi a’zosi bo‘ldik. Joriy yilda O‘zbekiston ilk bor BMTning Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti (FAO) kengashining 2028-2029 yillarga a’zoligiga saylandi. FAO Kengashiga aʼzolik Oʻzbekiston uchun global qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqat siyosatini shakllantirish, meʼyoriy hujjatlar va standartlarni ishlab chiqish, milliy va mintaqaviy tashabbuslarni taqdim etish, shuningdek, loyihalarni ilgari surish va qoʻshimcha moliyaviy resurslarni jalb qilishda keng imkoniyatlar ochadi.
Mamlakatimiz Global barqaror rivojlanish indeksiga ko‘ra eng ilg‘or beshta davlat qatoriga kiradi. SDGga erishish kontekstida BMT bilan yangi besh yillik hamkorlik dasturi imzolanishi kutilmoqda. Hamkorlikda davlat xizmati masalalariga bag‘ishlangan forum bo‘lib o‘tdi. Samarqand shahrida bo‘lib o‘tadigan YUNESKO Bosh konferensiyasining 43-sessiyasiga qizg‘in tayyorgarlik ko‘rilmoqda.
O‘tgan bir necha yil ichida O‘zbekiston tashabbusi bilan BMT Bosh Assambleyasining 15 dan ortiq rezolyutsiyalari qabul qilindi. Birgina 2025 yilning o‘zida mamlakatimiz Bosh Assambleyaning 79-sessiyasida qabul qilingan uchta rezolyutsiya tashabbuskori va hammuallifi bo‘ldi:
Xalqaro zilzilalarni xotirlash kuni (2025-yil 29-aprel); Dengizga chiqish imkoni boʻlmagan rivojlanayotgan mamlakatlarning rivojlanishning maxsus ehtiyojlari va muammolaridan xabardor boʻlish xalqaro kuni (2025-yil 25-iyul);
Markaziy Osiyoda barqaror rivojlanish uchun yangi imkoniyatlar yaratishda sun’iy intellektning roli (2025-yil 25-iyul).
Ta’kidlash joizki, joriy yilda “Dengizga chiqish imkoniyati yo‘q” rivojlanayotgan mamlakatlarning alohida rivojlanish ehtiyojlari va muammolaridan xabardor bo‘lish xalqaro kuni birinchi marta 2025-yil 5-8-avgust kunlari “Avaza” milliy turistik zonasida (Turk) bo‘lib o‘tgan Birlashgan Millatlar Tashkilotining dengizga chiqish imkoni bo‘lmagan rivojlanayotgan mamlakatlar bo‘yicha uchinchi konferensiyasi doirasida nishonlandi.
Ma'lumki, ichki hududda joylashgan Markaziy Osiyo davlatlari qanday muvofiqlashtirilgan sa'y-harakatlar bilan geografik zaiflikni barqaror rivojlanish asosiga aylantirish mumkinligini ko'rsatmoqda. Yangi transport yo‘laklarini yaratish, qo‘shma iqtisodiy loyihalar, energetika va suv resurslari sohasida hamkorlikni chuqurlashtirish orqali mintaqa muvaffaqiyatli integratsiya namunasiga aylanmoqda. Bu dengizga chiqish imkoni bo'lmagan mamlakatlarning yalpi ichki mahsuloti odatda qirg'oqbo'yi mamlakatlariga qaraganda 40-60 foizga past bo'lishi va ularning jahon savdosidagi ulushi bir foizdan kam bo'lishini engishga yordam beradi. Jahon banki ma’lumotlariga ko‘ra, yuqori transport xarajatlari va tranzit tizimining beqarorligi tufayli Markaziy Osiyo mintaqasi har yili yalpi ichki mahsulotning ikki foizigacha yo‘qotadi. Logistika xarajatlari tovarlarning umumiy qiymatining 60 foizigacha bo'lgan qismini tashkil etadi, bu esa jahon o'rtacha ko'rsatkichidan bir necha baravar yuqori. Shuning uchun ham O‘zbekiston dunyodagi ikki barobar quruqlikdagi yagona davlat sifatida yangi ishonchli tranzit yo‘laklari va logistika infratuzilmasini yaratish tarafdori, shuningdek
