O‘zbekiston – ShHT: mintaqada muloqot va taraqqiyotga sodiqlik
Shanxay hamkorlik tashkiloti bugungi kunda eng yirik va nufuzli xalqaro tashkilotlardan biridir. Shanxay hamkorlik tashkiloti 2001-yilda tashkil etilganidan buyon tezda oʻzini dunyo aholisining 40% dan ortigʻini va jahon yalpi ichki mahsulotining toʻrtdan bir qismini birlashtirgan nufuzli xalqaro tashkilot sifatida namoyon etdi.
Bugungi kunda ShHT “oila”siga 10 ta aʼzo davlat, 2 ta kuzatuvchi va 14 ta muloqot boʻyicha hamkorlar kiradi, bu esa unga Osiyo, Yevropa va Afrikaning keng hududlarini qamrab olish imkonini beradi va shu orqali xavfsizlik, iqtisodiyot, transport, energetika va gumanitar aloqalar sohalarida ishonch va hamkorlik makonini yaratadi. Shunday qilib, o‘sib borayotgan geosiyosiy notinchlik fonida ShHT muhim barqarorlashtiruvchi omil bo‘lib, dunyoga teng huquqli hamkorlik va barcha ishtirokchilar manfaatlarini hisobga olishning o‘ziga xos modelini taklif qilmoqda.
O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Ostonadagi ShHT sammitida “Shanxay ruhi”ning o‘zgarmas qadriyati – ishonch, tenglik va madaniy xilma-xillikka hurmatni eslatdi. U ta'kidladi: tashkilotning kuchi konsensus, qo'shilmaslik va dunyoga ochiqlik asosida qarorlar qabul qilishda. "Bugun ShHT oilasining birligi va jipsligini saqlash nihoyatda muhim. Shundagina biz yangi imkoniyatlardan unumli foydalanib, hamkorlikda rivojlanish yo‘lidan olg‘a borishimiz mumkin", - dedi davlatimiz rahbari.
O‘zbekiston tashkilotning ta’sischi davlatlaridan biri sifatida an’anaviy tarzda faol pozitsiyani egallab, o‘zaro ishonchni mustahkamlash va amaliy hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan tashabbuslarni ilgari surmoqda. Mintaqaviy xavfsizlikni ta’minlash masalalariga alohida e’tibor qaratilmoqda: Toshkent terrorizm, ekstremizm, narkotrafik va transmilliy jinoyatchilikka qarshi kurashda sa’y-harakatlarni muvofiqlashtirishni izchil qo‘llab-quvvatlaydi.
Aynan O‘zbekiston tashabbusi bilan 2004-yilda Toshkentda ShHTning Mintaqaviy aksilterror tuzilmasi tashkil etilgani, tashkilotga a’zo davlatlar Xavfsizlik kengashlari kotiblarining uchrashuvlari formati joriy etilgani, tashkilotda kuzatuvchi maqomi berish mexanizmi ishga tushirilgani ahamiyatlidir.
Shu bilan birga, Oʻzbekiston Yevroosiyoda transport-logistika oʻzaro bogʻliqligini kengaytirish, “yashil” energiyani rivojlantirish, raqamlashtirish va innovatsion hamkorlikka oid gʻoyalarni faol ilgari surmoqda.
ShHTga aʼzo davlatlar Hukumat rahbarlari kengashining 2024-yil 16-oktabrdagi yigʻilishida Oʻzbekistonning taklifiga binoan ishtirokchi davlatlar oʻrtasidagi oʻzaro manfaatli aloqalarni chuqurlashtirishga qaratilgan ShHTga aʼzo davlatlar oʻrtasida yangi iqtisodiy muloqotni rivojlantirish boʻyicha hamkorlik konsepsiyasi qabul qilindi. Shunday qilib, ushbu tashabbuslar Toshkentning ShHT faoliyatiga uzoq muddatli xarakter berish, xavfsizlik kun tartibi va barqaror rivojlanish vazifalari o‘rtasidagi muvozanatni ta’minlash istagini aks ettiradi.
O‘zbekiston xalqlarni bir-biriga yaqinlashtirish, yoshlar va ta’lim sohasidagi almashinuvlarni kengaytirish, ilm-fan, madaniyat va turizm sohalarida qo‘shma loyihalarni ilgari surishga katta ahamiyat beradi. Toshkentning fikricha, ShHTning gumanitar jihati mamlakatlar va xalqlar o‘rtasida mustahkam ishonch ko‘prigi bo‘lib xizmat qiladi.
2018-yilda Toshkentda ShHT Jamoat diplomatiyasi markazining ochilishi bu boradagi yorqin voqea bo‘ldi. Ushbu noyob platforma madaniy, ma’rifiy va yoshlar tashabbuslarini birlashtirib, xalqlar do‘stligining jonli ko‘prigiga aylandi. Bugun bu yerda o‘tkazilayotgan ko‘rgazmalar, festivallar, anjumanlar, davra suhbatlari o‘zaro ishonch va o‘zaro hamjihatlik muhitini shakllantirishga xizmat qilmoqda. Ushbu markazning Toshkentda ochilishi O‘zbekistonning tashkilot makonida madaniyatlar va sivilizatsiyalar muloqotini ilgari surishdagi alohida o‘rnini ifodalaydi.
Umuman olganda, 2017-yildan buyon O‘zbekiston Prezidenti tomonidan siyosat va iqtisodiyotdan tortib transport, innovatsion va gumanitar hamkorlikgacha bo‘lgan keng ko‘lamli sohalarni qamrab olgan 105 ta tashabbus ilgari surildi. Ushbu takliflarning aksariyati ShHT doirasidagi hamkorlikning yangi dastur va formatlari uchun asos bo‘lib, Toshkentning tashkilotga zamonaviy va amaliyotga yo‘naltirilgan tus berish istagini yaqqol namoyon etadi. Bugungi kunga qadar 83 ta tashabbus hayotga tatbiq etilgan, yana 22 tasi amalga oshirish jarayonida. Amaliy amalga oshirishning bunday yuqori foizi O‘zbekiston g‘oyalari hamkorlar tomonidan qizg‘in javob topib, hamkorlikni mustahkamlashning haqiqiy vositasiga aylanib borayotganini tasdiqlaydi.
O‘zbekistonning ShHTdagi ishtiroki tarixida 2021-2022-yillarda raislik alohida o‘rin tutadi, u 2022-yil 15-16-sentabr kunlari Samarqand shahrida bo‘lib o‘tgan sammitda yakuniga yetdi. Mazkur forum tashkilotning eng nufuzli yig‘ilishlaridan biri sifatida tarixga kirdi: ShHTning dunyoda ochiqligi va yangilanishidagi roli ortib borayotganini tasdiqladi. o'zaro ta'sir formati. Sivilizatsiyalar chorrahasi, madaniyatlararo muloqot ramzi bo‘lgan qadimiy Samarqand tashkilot global barqarorlik va hamkorlikni mustahkamlash borasida o‘zining yangi missiyasini e’lon qilgan maskanga aylangani ramziy ma’noga ega. Aynan Samarqandda ShHTni rivojlantirishning istiqboldagi strategik yo‘nalishini belgilab beruvchi muhim hujjatlar qabul qilindi. Oziq-ovqat va energetika xavfsizligini taʼminlash, savdo-iqtisodiy sohalarni chuqurlashtirish masalalariga eʼtibor qaratildi
hamkorlik va gumanitar aloqalarni mustahkamlash – bularning barchasi millionlab odamlar farovonligi va butun mintaqa barqarorligiga bevosita ta’sir qiladi.
Samarqand sammiti chinakam tarixiy ahamiyatga ega bo‘ldi: uning natijasida rekord darajadagi kelishuvlar – 44 ta hujjat ShHT faoliyatini sifat jihatidan yangi amaliy mazmun bilan to‘ldirdi. Aynan shu yerda Eronning ShHTga to‘laqonli a’zo bo‘lishiga yo‘l ochgan o‘zaro anglashuv memorandumi imzolandi. Samarqandda Misr, Qatar va Saudiya Arabistonining ShHT muloqoti boʻyicha hamkorlari maqomini huquqiy rasmiylashtirish ham yakunlandi va Belarus tashkilotga aʼzo boʻlish jarayonining rasman boshlanishini oldi. Bundan tashqari, Bahrayn, Maldiv orollari, BAA, Quvayt va Myanmaning ShHT bo‘yicha muloqot bo‘yicha hamkor maqomi bo‘yicha arizalari qo‘llab-quvvatlandi. Sammit doirasida SHHTning Arab davlatlari ligasi, YUNESKO va YUNESKO bilan oʻzaro anglashuv memorandumlari ham imzolandi va bu tashkilotning xalqaro aloqalari kengayib borayotganidan yorqin dalolat boʻldi.
Shunday qilib, O‘zbekiston SHHT faoliyatida nafaqat faol ishtirok etadi, balki uning asosiy g‘oyaviy lokomotivlaridan biri sifatida ham harakat qiladi. Bugun O‘zbekiston haqli ravishda SHHT rivojlanish dinamikasi va yo‘nalishlarini belgilab beruvchi, uni teng huquqli muloqot va birgalikda ijod qilish uchun samarali platformaga aylantiruvchi davlatlardan biri sifatida qabul qilinmoqda.
Shu nuqtai nazardan, bo‘lajak sammit va O‘zbekiston Prezidentining unda ishtirok etishi o‘zaro ishonchni mustahkamlash yo‘lida bundan buyon ham faol ishlashga tayyorligini yaqqol namoyon etadi. Bu mamlakatning mintaqaviy hamkorlikni chuqurlashtirish va zamonamizning asosiy vazifalariga kelishilgan yechimlarni topish yo‘lidagi qat’iy sodiqligining tasdig‘idir. Toshkentning sammitdagi ishtiroki nafaqat ko‘p tomonlama muloqot doirasida milliy manfaatlarni ilgari surish, balki butun mintaqa xalqlarining farovonligi va taraqqiyoti yo‘lida mintaqaviy barqarorlikni mustahkamlash va iqtisodiy hamkorlikni kengaytirish yo‘lidagi muhim qadam bo‘ladi.
Dunyo axborot agentligi
