O‘zbekistonda oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash qishloq xo‘jaligi ishlab chiqaruvchilarini qo‘llab-quvvatlashdan boshlanadi
Qishloq aholisiga g‘amxo‘rlik ko‘rsatish, ularning faoliyatini rag‘batlantirish davlat va jamiyatning alohida e’tiboriga sazovor. Qishloq xo‘jaligini mustahkamlashda davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlanayotgan chora-tadbirlar muhim ahamiyat kasb etmoqda.
Biroq qishloq xo‘jaligida yuqori soliq yuklari va moliyalashtirish imkoniyatlarining cheklanganligi hamon saqlanib qolmoqda, bu esa yashirin iqtisodiyotning o‘sishiga xizmat qilmoqda. Turli hisob-kitoblarga ko'ra, qishloq xo'jaligi ishlab chiqaruvchilarining yarmidan ko'pi qonunlarni chetlab o'tishda ishlaydi, bu esa rentabellikni pasaytiradi va rivojlanishni sekinlashtiradi. Huquqiy iqtisodga o‘tish uchun real rag‘batlar bo‘lmasa, qishloq xo‘jaligining investitsiya va modernizatsiya qilish imkoniyatlari cheklanib qolaveradi.
Shu munosabat bilan 2026-yil 1-yanvardan boshlab fermer va dehqonlarning o‘zlari ishlab chiqargan mahsulotlar — sabzavot, meva, go‘sht, sut, tuxum va boshqa oziq-ovqat mahsulotlarini realizatsiya qiladigan qo‘shilgan qiymat solig‘ining (QQS) nol stavkasini joriy etish dolzarb ahamiyatga ega.
Urug'lik, o'g'itlar, yoqilg'i, logistika, elektr energiyasi va boshqa mahsulotlar ishlab chiqarish bilan bog'liq xarajatlar uchun to'langan QQSni qaytarish amaliyoti saqlanib qolgan. Buning natijasida fermerlar yiliga 700 milliard so‘mgacha mablag‘ tejaydi.
QQS stavkasining nolga teng bo‘lishi soliq yukini kamaytirish, fermerlarning sof daromadini oshirish, modernizatsiya ishlariga qo‘shimcha mablag‘lardan foydalanish imkonini beradi.
Prognozlarga ko‘ra, fermer xo‘jaliklarining rentabelligi 5-7 foizdan qariyb 15 foizgacha oshadi. Bu ham subsidiya va imtiyozlar hajmini yanada aniqroq rejalashtirish imkonini beradi.
Yana bir samara mamlakat ichida qayta ishlashni rivojlantirishdir. Mahsulotlarni mahalliy sharoitda qayta ishlash qulayroq bo‘lsa, qayta ishlash korxonalari va eksport logistika zanjirlariga sarmoya kiritish talabi oshadi, ish o‘rinlari yaratiladi, mehnat sharoitlari yaxshilanadi.
Qishloq xoʻjaligini oziq-ovqat ekinlariga qayta yoʻnaltirish keyingi yillarda amalga oshirilayotgan strategiyalardan biridir. Paxta va g‘alla maydonlari qisqarib, ularning o‘rniga bog‘lar, uzumzorlar, sabzavot ekinlari barpo etilmoqda. Bir milliard dollarlik 1,5 mingga yaqin oziq-ovqat loyihasi amalga oshirildi.
QQSning nolga teng stavkasi qayta ishlash va eksportni rag‘batlantirish agrooziq-ovqat tarmog‘i salohiyatini mustahkamlaydi, mahsulotlarni xalqaro bozorda raqobatbardosh va jozibador qiladi.
Bu fermer va dehqonlar uchun daromadlarining salmoqli qismini tejash imkonini beradi. Tejalgan mablag‘lar iqtisodiyotni rivojlantirish, mehnat va turmush sharoitlarini yaxshilash, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilishga yo‘naltirilishi mumkin. Qishloqda ish o'rinlari, texnologiya oqimi, mahsulot sifati yaxshilanadi va barqaror rivojlanish uchun iqlim mavjud. Davlat uchun bu yashirin iqtisodiyotni qisqartirish, shaffof hisobot berish, qo'llab-quvvatlashni aniq rejalashtirish, soliq imtiyozlari va rivojlanish dasturlari. Jamiyat uchun – sifatli va arzonroq oziq-ovqat mahsulotlari, qishloq iqtisodiyoti barqarorligi va mahalliy agrosanoat zanjirlarini mustahkamlash.
Nodira RASHIDOVA,
Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati.
