O'ZBEKISTON VA MDH MAMLAKATLARI O'RTASIDA TURIZM MUNOSABATLARINING RIVOJLANISHI: DINAMIKASI VA KO'ZGA KELISHI
2024 va 2025-yil yanvar-avgust oylari statistikasiga ko'ra, O'zbekistonga tashrif buyuruvchi sayyohlarning umumiy soni 6,7 milliondan 7,5 milliondan oshdi, yillik o'sish sur'ati 15-20% ni tashkil etdi. 2025-yil oxiriga kelib, 11 milliondan ortiq xorijiy sayyoh kelishi prognoz qilinmoqda.
Qozog'iston, Qirg'iziston va Tojikiston MDH mamlakatlari orasida eng muhim sayyohlar manbalari bo'lib qolmoqda. 2024-yilda Qozog'iston yanvar-avgust oylarida O'zbekistonga 2,1 milliondan ortiq, Qirg'iziston taxminan 1,78 million va Tojikiston deyarli 1,6 million sayyoh yubordi. 2025-yilda Qirgʻiziston sayyohlar soni boʻyicha Qozogʻistondan biroz koʻproq mablagʻ sarfladi — 2,16 million va 1,77 million — bu ikki tomonlama turizm aloqalarini mustahkamlashda ijobiy tendentsiyani namoyish etadi. Tojikiston ham oʻsish koʻrsatdi, deyarli 1,7 million sayyoh tashrif buyurdi.
Anʼanaviy yetakchilardan tashqari, Turkmanistondan kelgan sayyohlar soni yanvar-avgust oylarida sezilarli darajada oshdi, 2024-yildagi 125 000 dan 2025-yilda 243 000 gacha. Bu oʻsish Oʻzbekistonning barcha qoʻshni davlatlar uchun sayyohlik yoʻnalishi sifatida jozibadorligi oshib borayotganini tasdiqlaydi.
Ozarbayjon, Belarus, Moldova, Armaniston, Ukraina va Rossiya kabi sayyohlar soni kamroq boʻlgan MDH mamlakatlari ham ijobiy tendentsiyalarni qayd etishdi. Ayniqsa, yanvar-avgust oylari oraligʻida rossiyalik sayyohlar kelishining 2024-yildagi 587 000 dan 2025-yilda 663 000 dan oshgani diqqatga sazovordir, bu ikki mamlakat oʻrtasidagi turizm va madaniy aloqalarning mustahkamlanishini aks ettiradi.
MDHdan sayyohlar kelishining o'sishi asosan O'zbekistonning infratuzilmani yaxshilash, viza tartiblarini soddalashtirish va turizm brendlarini faol ravishda targ'ib qilish bo'yicha keng qamrovli sa'y-harakatlari bilan bog'liq. Transport aloqalarining rivojlanishi, zamonaviy xizmatlarning joriy etilishi va turizm mahsulotlari turlarining kengayishi O'zbekistonni qo'shni mamlakatlardan kelgan sayyohlar uchun tobora jozibador qilmoqda.
O'zbekiston Buyuk Ipak yo'lining tarixiy markazi va durdonasi, jahon madaniyati va tsivilizatsiyalari chorrahasidir. Mamlakatda 8000 dan ortiq madaniy meros ob'ektlari mavjud bo'lib, ulardan 209 tasi YUNESKOning to'rtta Jahon merosi shahar muzeylarining bir qismidir.
Samarqand, Buxoro va Xiva qadimiy shaharlarining ulug'vor yodgorliklari mintaqaning boy merosini o'rganishga ishtiyoqmand ko'plab sayyohlarni o'ziga jalb qiladi. Buyuk sarkarda Amir Temur imperiyasining qadimiy poytaxti Samarqandda ulug'vor Registon majmuasi, Ulug'bek rasadxonasi va musulmonlar uchun diqqatga sazovor joy bo'lgan Imom al-Buxoriy majmuasi joylashgan. Islom olamida Bahouddin Naqshbandiy majmuasi, Ark qal'asi va Poi-Kalon majmuasi bilan mashhur bo'lgan ajoyib Buxoro shahri. Xorazmshohlar imperiyasining poytaxti Xiva ochiq osmon ostidagi muzey shahri Ichan-Qal'a bilan faxrlanadi. Va, albatta, u yerda Oq-Saroy saroyini qurgan Amir Temurning tug'ilgan joyi Shahrisabz shahri ham bor.
O'zbekiston poytaxti Toshkent Markaziy Osiyoning geografik markazi va eng yirik markazi, Sharq va G'arb o'rtasidagi ko'prikdir. Sayyohlar zamonaviy va qadimiy Sharq me'morchiligi kabi ko'plab qiziqarli diqqatga sazovor joylarga ega bo'lgan Toshkentda chinakam noyob va hayajonli tajribani boshdan kechirishlari mumkin. O'zbekiston nafaqat tarixiy shaharlar, balki ko'plab tabiiy diqqatga sazovor joylarga ham ega: G'arbiy Tyan-Shan va Pomir-Oloyning go'zal tog'lari, sirli g'orlar, cheksiz Qizilqum cho'li, ko'plab ko'llar, Ustyurt platosi va Qoraqalpog'istondagi Orol dengizi.
Shuni ta'kidlash kerakki, O'zbekiston xavfsizlik, tarixiy diqqatga sazovor joylar, oilaviy turizm, gastronomiya va boshqa ko'rsatkichlar bo'yicha global turizm reytingida yuqori o'rinni egallaydi. Turistik politsiya mamlakat bo'ylab barcha sayyohlik markazlarida faoliyat yuritib, xorijiy mehmonlarning har doim o'zlarini xavfsiz va himoyalangan his qilishlarini ta'minlaydi. Bundan tashqari, so'nggi 10 yil ichida O'zbekistonda sayyohlik xavfsizligi bilan bog'liq hech qanday hodisa uning sayyohlik imidjiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan hodisalar sodir bo'lmagan. Yoshlar turizmi mamlakatda katta e'tiborga sazovor bo'lib, tarixiy mavzular, ekoturizm, ekstremal turizm va sanoat turizmini taklif qiluvchi maxsus turlar, jumladan, turli sanoat ob'ektlariga tashriflar, yoshlar uchun kasbiy yo'naltirish vazifasini ham bajaradi.
O'zbekiston hukumati turizm salohiyati yuqori bo'lgan bir nechta hududlarni turizm sohasida faoliyat yurituvchi biznes uchun maxsus yaratilgan erkin turizm zonalari deb belgiladi. Turizm sohasiga xorijiy investitsiyalarni jalb qilish uchun sharoitlar yaratildi. Investorlarni rag'batlantirish maqsadida, Mehmonxona sektori, turistik majmualar qurish va infratuzilma uchun turli imtiyozlar joriy etildi. MDH mamlakatlaridan kelgan biznes vakillari eng faol investorlar bo'lib, O'zbekiston turizm sanoatida 100% xorijiy investitsiyalar bilan ham, qo'shma korxonalar bilan ham korxonalar tashkil qilmoqdalar. O'zbekiston rossiyalik investorlarni Chorvoq, Chimyon, Nanai, Boysun, Maydanak, Miraki, Parkent, Ohangaron, Angren, Akchako'l, To'daqul, Aydarko'l va boshqa turistik zonalarda qo'shma loyihalarda faol ishtirok etishga taklif qilmoqda.
MDH mamlakatlari bilan turizmni rivojlantirish nafaqat iqtisodiy o'sish omili, balki davlatlararo munosabatlar, madaniy almashinuv va xalqlar o'rtasidagi do'stlikni mustahkamlashning muhim elementiga aylanib bormoqda. Sayyohlar oqimining o'sishi yangi ish o'rinlarini yaratishga, kichik va o'rta biznesni rivojlantirishga va aholining turmush darajasini yaxshilashga yordam beradi.
O'zbekiston va MDH mamlakatlari o'rtasidagi turizm aloqalarini yanada rivojlantirish istiqbollari juda istiqbolli ko'rinadi. Hamkorlikni mustahkamlash, tajriba almashish va innovatsion yechimlarni joriy etish mintaqani Yevroosiyodagi eng jozibali va jadal rivojlanayotgan turistik yo'nalishlardan biriga aylantiradi. O'zbekiston Turizm Qo'mitasi mamlakatlarimiz turizm sohalarini qo'shma loyihalarni amalga oshirishda qo'llab-quvvatlashga va MDH mamlakatlaridan kelgan barcha toifadagi sayyohlar uchun qulay sayohat qilish uchun barcha zarur sharoitlarni yaratishga tayyor.
Transport va logistika rivojlantirish departamenti boshlig'i
Shuhrat Isakulov
